W swojej pracy wykładowcy bardzo często
spotykam się z pytaniami dotyczącymi układu trigramów. Który jest prawidłowy? Ten
gdzie na górze jest Chien (Niebo), czy ten gdzie na górze jest Li (Ogień) , a może
jeszcze inny? W literaturze dotyczącej I-ching i Feng Shui znajdujemy zasadniczo dwa
tradycyjne układy czy porządki. Jeden z nich tzw. Układ Pra-Nieba przypisywany
legendarnemu Fu Hsi , a drugi to Układ Ostatniego Nieba przypisywany Królowi Wen.
Będziemy spotykać się z różnymi nazwami dla tych układów : np.
|
|
|
Trigramy |
Trigramy |
|
Pra-Niebo |
Ostatnie |
|
Wcześniejsze |
Późniejsze |
|
Świat |
Świat |
|
Świat |
Świat |
|
Przed |
Po |
|
Porządek |
Porządek |
Już same nazwy są bardzo inspirujące.
Niewątpliwie poszczególne trigramy są podstawowymi pierwiastkami rzeczywistości. Ich
budulcem są jakości yin i yang. W obydwu sekwencjach występują te same trigramy ale w
odmiennych układach. Jeżeli przyjmiemy za słuszny pogląd, że nic nie może się
pojawić czego przedtem nie było, to te dwa układy pierwiastków-trigramów pokazują
nam Świat przed stworzeniem (nie przejawiony ale istniejący) i Świat po przejawieniu.
Świat nie przejawiony nie jest postrzegany zmysłowo, ponieważ warunki przejawienia
budują dopiero nasze narzędzia ujmowania rzeczywistości czyli zmysły. Dzięki nim
możemy postrzegać zjawiska i przedmioty materialne w ich nieustającej przemianie, czyli
to wszystko co zostało przejawione, stworzone. Przejście pomiędzy jednym i drugim
układem należy do tajemnicy Dzieła Stworzenia. Ważne aby zrozumieć że układ
Pra-Nieba pokazuje stan bez ruchu, stan idealnej równowagi, niezmienny, który zawiera w
sobie jednak ideę ruchu i zmiany. Wszystkie pierwiastki są w równowadze energetycznej.
Ich siły równoważą się. Opozycyjne ideogramy stoją naprzeciwko siebie w kole.
Proszę zwrócić uwagę na dwie osie. Pierwszą
tworzą trigramy Nieba (Chien)
i Ziemi (Kun) jako magnetyczne przyciąganie
między polami Yang i Yin, wyznaczając oś południe-północ (w starych chińskich
diagramach południe ustawiane jest na górze.) Drugą tworzą trigramy Ogień (Li) i Woda
(Kan) wyznaczając oś wschód-zachód. Trigram Li to także Słońce a trigram Kan to
Księżyc. Pomiędzy Niebem a Ziemią, dzięki Słońcu i wodzie, powstały warunki dla
zaistnienia wszystkich rzeczy. Równowaga pomiędzy trigramami będzie jeszcze bardziej
widoczna jeżeli linii yang przypiszemy wartość 1, a linii yin wartość 2, wtedy
całkowita wartość każdej przeciwstawnej pary jest zawsze
równa 9. Używając numerów przypisanych
poszczególnym trigramom przez Fu Hsi, widzimy, że w kole suma każdej pary numerów
przeciwstawnych również równa się 9. W numerologii I-ching jest to cyfra Nieba.
Przyglądając się drugiemu diagramowi o nazwie
Późniejsze Niebo, czy Świat Zmysłów widzimy, że prezentuje on sezonowy cykl natury
(wzrost i rozkład). Rzeczy przejawione ukazują się nam w nieustającej przemianie, w
ruchu wirowym po kole zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Bóg objawia się w znaku Czen
(Piorun, Błyskawica), na wschodzie. Piorun symbolizuje narodziny, lub początek.
Poruszając się po kole trigramy zapowiadają wzrost i plony. Koniec cyklu na pozycji
pn-wsch. Doprowadza do perfekcji znak Ken (Góra).
Symbolizuje on bezruch trwanie, stałość,
śmierć. Warto zauważyć, że obydwa wizerunki trigramów, tworząc lustrzane odbicie,
symbolizują życie i śmierć, początek i koniec. Cały układ, jako sekwencyjny,
pokazuje cykliczną zmianę na przestrzeni czasu, taką jak zmiany pór roku, pory dnia i
nocy, narodziny, rozwój i w końcu śmierć wszelkiego przejawu Boskiej Myśli, Idei w
czasoprzestrzeni.
Diagram ten zawiera w sobie także teorię Pięciu
Elementów. Pokazuje po dwa trigramy elementu drzewa (Czen i Sun), ziemi (Kun i Ken),
metalu (Tui i Chien) i po jednym trigramie elementu ognia (Li) i Wody (Kan).Trigramy
elementu ziemi tworzą oś płd-zach i płn-wsh., którą postrzegamy jako kąt nachylenia
płaszczyzny równika do płaszczyzny ekliptyki. Te dwa trigramy są oddzielone od siebie,
tak jak linię yin tworzą dwa oddzielone elementy. Jeżeli te dwa trigramy położone na
osi zobaczymy jako element ziemi w miejscu trigramu Kun, możemy wtedy zobaczyć obieg
twórczy karmiący pomiędzy pięcioma stanami przemiany. Jedyny układ trigramów, który
powtarza się w obydwu diagramach tworząc oś wschód-zachód w Układzie Świata Idei i
południe-północ w Układzie Świata Zmysłów to Li-Kan (Ogień-Woda). W doświadczeniu
przeżyciowym oś pozioma wschód-zachód Świata Idei to człowiek leżący w stanie snu
bez marzeń sennych. Jest to stan w którym dusza przebywa w Domu Ojca, Pra-Niebie, czy
Pierwotnym Porządku. Oś pionowa płd-pn Świata Zmysłów to człowiek stojący,
będący w stanie jawy, działający i korzystający ze swoich zmysłów, poznający
siebie, niebo i ziemię pomiędzy życiem i śmiercią.
Numery czy ekwiwalenty numeryczne, które zostały
przypisane trigramom Świata Zmysłów, zsumowane na którejkolwiek z osi dają sumę 10.
To liczba Ziemi (suma dwóch oddzielonych piątek). Wraz z 5, w centrum daje to tzw.
Kwadrat Magiczny (z sumą 15, co odpowiada liczbie dni w każdej z 24 faz roku solarnego).
Piątka w środku tworzy tzw. Krzyż Niebiański który umożliwia zmianę zgodnie z
duchem czasu. Liczba 5 nazywana jest liczbą zmiany, ponieważ dodana do liczby parzystej
daje wynik nieparzysty. A dodana do liczby nieparzystej daje liczbę parzystą.
Jeżeli nałożymy na siebie obydwa diagramy tak,
aby Świat Idei będąc pod spodem przeświecał przez Świat Zmysłów, to możemy
podejrzeć jakie trigramy ze Świata Zmysłów odpowiadają trigramom ze Świata Idei [np.
trigramowi Li (ogień świata zmysłów) odpowiada trigram Chien (niebo świata idei), a
trigramowi Chen (piorun świata zmysłów) odpowiada trigram Li (ogień świata idei)].
Dla nas niezwykłą jest możliwość przyglądania
się: jakie idee, myśli grawitują materializując się w konkretne zjawiska postrzegane
zmysłowo. Jednocześnie widzimy, jak to się dokonuje. Nie na prostego przejścia
pomiędzy naszą myślą a zjawiskiem. Można to porównać do przechodzenia światła
białego przez pryzmat. Wiązka załamuje się i rozszczepia dając różne kolory (tu
pięć stanów przemiany-elementów). Jednym z podstawowych błędów poznawczych, który
popełniamy, jest wyobrażenie, że Świat Idei powieli się w Świecie Zmysłów i
oczekiwanie, że realizacja będzie tożsama (taka sama) z myślą.
***
Oprócz naszych oczekiwań, że nasze myśli
w sposób prosty zrealizują się w świecie zmysłów obserwuje się skłonność do tego
aby naszą myśl traktować także jako przedmiot postrzegany zmysłowo. Co to dla nas
oznacza?
Zamiast wycofać się do idei (podejrzeć) poprzedzającej pojawienie się
zjawiska w poszukiwaniu jego źródła, zagłębić się w prarytm dzieła stworzenia po
tamtej stronie mierzalności, przestrzeni i czasu, w pustkę, próżnię – kręcimy się w
kółko ściągając myśl, ideę w świat zjawisk. Tak więc jeżeli podczas
dewinacji otrzymaliśmy jakiś hexagram, to pojawił się on jako przedmiot postrzegany
zmysłowo i jako taki rozpatrujemy go zgodnie z diagramem Świata Zmysłów.
Przeprowadzając dalej analizę danego hexagramu, niejako podglądamy jaka idea
przyświecała temu zjawisku. Na przykład: Hex.11 (Chien-Kun): Świat Zmysłów zamieni
się w Hex.63 (Li-Kan). Najprościej można byłoby zinterpretować następująco: Hex.11 Pokój
– sytuacja gdy yang podtrzymuje yin, idąc mu na spotkanie daje pokój i
harmonię. Ponieważ siły te są w równowadze, dopasowane i stopione, więc są dobre
rokowania dla małżeństwa, spółki, partnerstwa. Subtelną niepostrzegalną przyczyną
takiej sytuacji jest idea zawarta w Hex.63 – Po spełnieniu, gdzie także mamy
pełną równowagę sił yin i yang; wszystkie linie są na swoim miejscu i
obie siły przeplatają się nawzajem. To punkt kulminacji spełnienia i dokonania. Taki
stan spełnienia Nieba na Ziemi da pokój. Oczywistym wydaje się,
że taki stan umysłu da w efekcie sytuację zmysłową także pełną równowagi. I na
tym można zakończyć analizę.
Jednak gdy potraktujemy ideę Hex.63, realizującą się w czasie i
przestrzeni, to hexagram ten przekształci się Hex.17 (Chen-Tui) Pójście za
wiodącym, naśladowanie, słuchanie a także poddawanie się zmianom wywołanym przez
czas. Jeszcze jedna taka operacja i Hex.17 zostaje przekształcony w Hex.53 (Ken-Sun) Rozwój
(stopniowy postęp), którego ideą jest: im wolniej tym silniej, a obrazem
jest powolnie rosnące drzewo czyli sukces przyjdzie dzięki stopniowemu poruszaniu się
do przodu, a ostrzega się przed szybkim i gwałtownym działaniem. Ten hexagram po
ostatnim przekształceniu staje się ponownie hexagramem11.
A oto zgrupowane po pięć hexagramy obrazujące przejście pomiędzy światem
zmysłów a światem idei:
|
Hex. 1 – 52 – 51 – 30 – 1 2 – 57 – 58 – 29 – 2 3 – 36 – 9 – 31 – 3 4 – 16 – 50 – 10 – 4 5 – 15 – 42 – 49 – 5 6 – 23 -32 – 38 – 6 7 – 20 – 28 – 60 – 7 8 – 46 – 61 – 47 – 8 9 – 31 – 3 – 36 – 9 10 – 4 – 16 – 50 – 10 11 – 53 – 17 – 63 – 11 12 – 18 – 54 – 64 – 12 13 – 26 – 62 – 21 – 13 14 – 33 – 27 – 55 – 14 15 – 42 – 49 – 5 – 15 16 – 50 – 10 – 4 – 16 17 – 63 – 11 – 53 – 17 18 – 54 – 64 – 12 – 18 19 – 48 – 45 -59 – 19 …………………………itd |
Maria Pieniążek