Przekład Leon Cyboran Śpiewa Pandit Sri S.T. Nagaradż z uczniami Czyta Leon Zawadzki
tapassvadhyayeśvarapranidhanani kriyayogah
II.1. ASCEZA, MEDYTACJA, SKUPIENIE SIĘ NA IŚWARZE – KRIJAJOGĄ
[F.r.] Asceza (tapas), medytacja (svadhyaya) i skupienie się na Iśwarze (Iśvarapranidhana) składają się na krijajogę (kriyayoga).
samadhibhavanarthah kleśatanukaranarthaś ca
II.2. DLA WYWOŁANIA SKUPIENIA I DLA OSŁABIENIA UCIĄŻLIWOŚCI
[F.r.] [Krijajogę uprawia się] dla wywołania skupienia (samadhi) i dla osłabienia uciążliwości (kleśa).
avidyasmitsrsgadvesabhiniveśah kleśah
II.3. NIEWIEDZA, STAN “JESTEM”, PRAGNIENIE, AWERSJA, PRZYWIĄZANIE – UCIĄŻLIWOŚCIAMI
[F.r.] Niewiedza (avidya), świadomość “jestem” (asmita), pragnienie (raga), awersja (niechęć, nienawiść, dvesa) i przywiązanie [do życia ?] (abhinivesśa) stanowią uciążliwości (kleśa).
avidya ksetram uttaresam prasuptatanuvicchinno- daranam
II.4. NIEWIEDZA – GLEBĄ DLA POZOSTAŁYCH: UŚPIONYCH, OSŁABIONYCH, WYŁĄCZONYCH, CZYNNYCH
[F.r.] Niewiedza (avidya) jest glebą dla pozostałych [uciążliwości], czy to uśpionych (prasupta), czy osłabionych (bezsilnych, tanu), wyłączonych (vicchinna), czy też czynnych (aktualnie zjawionych, udara).
anityaśuciduhkhanatmasu nityaśucisukhatmakhyatir avidya
II.5. WIEDZENIE W NIETRWAŁYM, NIECZYSTYM, NIEWYGODNYM, BEZJAŹNIOWYM TRWAŁEGO, CZYSTEGO, POMYŚLNEGO, JAŹNI – NIEWIEDZĄ
[F.r.] Widzenie (rozpoznawanie, khyati) w nietrwałym (anitya) – trwałego (nitya), w nieczystym (aśuci) – czystego (śuci), w niewygodzie (duhkha) – pomyślności (sukha), w bezjaźniowym (anatman) – jaźni (atman) stanowi niewiedzę (avydya).
drgdarśanaśaktyor ekatmatevasmita
II.6. POZORNA JEDNOŚĆ NATURY MOCY WIDZOSTWA I WIDZENIA – STANEM “JESTEM”
[F.r.] Świadomość “jestem” (stan jestem, asmita) polega na pozornej jedności mocy (śakti) podmiotu widzenia (widzostwa, podmiotu intuicyjnego poznania, drs) i mocy aktu widzenia (aktu intuicyjnego poznania, darśana).
sukhanujanama ragah
II.7. PRAGNIENIE RODZI SIĘ W NASTĘPSTWIE PRZYJEMNOŚCI
[F.r.] Pragnienie (raga) powstaje w wyniku [uprzednio doświadczonej] przyjemności (sukha).
duhkhanujanama dvesah
II.8. AWERSJA RODZI SIĘ W NASTĘPSTWIE PRZYKROŚCI
[F.r.] Awersja (dvesa) powstaje w wyniku [uprzednio doświadczonej] przykrości (duhkha).
svarasavahi vidus pi tatha rudho bhiniveśah
II.9. PRZYWIĄZANIE, PŁYNĄCE PRZEZ ZABIEGANIE O SIEBIE, UTRZYMUJE SIĘ NAWET U WIEDZĄCEGO
[F.r.] Przywiązanie [do życia ?] (abhiniveśa), “płynące” (dające, sprawiające, niosące, sprawiające płynięcie, vahin) przez “lubowanie się w sobie (zabieganie o siebie, svarasa), utrzymuje się nawet u mądrego (wiedzącego, vidvams).
te pratiprasavaheyah suksmah
II.10. TE SUBTELNE USUWA SIĘ PRZEZ POWROTNĄ DROGĘ ROZWOJU
[F.r.] Te [uciążliwości, które są w stanie] subtelnym są usuwalne (heya) przez “powrotną drogę rozwoju (pratiprasava) [świadomości].
dhyanaheyas tadvrttayah
II.11. ICH ZJAWISKA USUWA SIĘ KONTEMPLACJĄ
[F.r.] [Uciążliwości w postaci] zjawisk świadmomościowych (vrtti) są usuwalne (heya) za pomocą kontemplacji.
klesamulah karmasayo drstadrstajanamavedaniyah
II.12. ZŁOŻE KARMANA, MAJĄCE KORZEŃ W UCIĄŻLIWOŚCIACH, MOŻE DAĆ O SOBIE ZNAĆ W OBECNYM, PRZYSZŁYM ŻYWOCIE
[F.r.] Złoże karmiczne (karmasaya), mające przyczynę (korzeń, mula) w uciążliwościach (kleśa), może się ujawnić w doświadczeniu (vedaniya) w obecnym (drsta) lub przyszłym (nieobecnym, adrsta) wcieleniu (żywocie, janman).
sati mule tadvipako jatyayurbhogah
II.13. GDY JEST KORZEŃ, TO JEST JEGO OWOCOWANIE JAKO WCIELENIE, OKRES ŻYCIA, DOZNANIE
[F.r.] Gdy istnieje przyczyna (korzeń, mula) [złoża karmicznego], to będzie [też] jego skutek (owocowanie, vipaka) w postaci wcielenia (urodzenia się, narodzin, jati), okresu życia (ayus) i [odpowiedniego] doznania (bhoga).
te hladaparitapaphalah punyapunyahetutvat
II.14. ONE – SKUTKAMI PRZYJEMNYMI, PRZYKRYMI W ZALEŻNOŚCI OD ZASŁUGI LUB PRZEWINIENIA
[F.r.] One (wcielenie, okres życia i doznanie) są skutkami
(phala) przyjemnymi lub przykrymi, co odpowiednio warunkuje zasługa ( dobro, punya) lub przewinienie (zło, apunya).
parinamatapasamskaraduhkhair gunavrttivirodhac ca dukham eva sarvam vivekinah
II.15. PRZEZ NIEWYGODY PRZEMIANY, UDRĘKI, SANSKAR I Z POWODU PRZECIWSTAWIANIA SIĘ ZJAWISK GUN – WSZYSTKO TYLKO NIEWYGODĄ DLA ROZPOZNAJĄCEGO
[F.r.] Dla rozróżniającego (vivekin) [puruszę od sattwy] – ponieważ rozwój duchowy (przemiana, parinama) jest niewygodą (duhkha), cierpienie (przykrość, tapa) jest niewygodą i sanskary są niewygodą, a to z powodu przeciwstawiania się [sobie nawzajem?] zjawisk gun – wszystko jest tylko niewygodą.
heyam duhkham anagatam
II.16. PRZEDMIOTEM USUWANIA – NIEWYGODA PRZYSZŁA
[F.r.] Przedmiotem usuwania (heya) jest niewygoda przyszła (anagata, która się jeszcze nie pojawiła).
drastrdrsyayoh samyogo heyahetuh
II.17. KONTAKT WIDZA I PRZEDMIOTU WIDZENIA – PRZYCZYNĄ PRZEDMIOTU USUNIĘCIA
[F.r.] Przyczyną (hetu) [istnienia] przedmiotu usunięcia (heya) [czyli niewygody przyszłej] jest kontakt (samyoga) widza (podmiotu intuicyjnego poznania, drastr) i przedmiotu widzenia (przedmiotu inyuicyjnego poznania, drsya).
prakaśakriyasthitiśilam bhutendriyatmakam bhogapavargartham drśyam
II.18. PRZEDMIOT WIDZENIA MA NATURĘ PRZEJRZYSTOŚCI, AKTYWNOŚCI I STAŁOŚCI, TWORZY NATURĘ ELEMENTÓW I NARZĄDÓW PSYCHICZNYCH, SŁUŻY DLA DOZNAWANIA I UWALNIANIA
[F.r.] Przedmiot widzenia (drśya) ma naturę (dyspozycję do, śila) ujawniania (przejrzystości, jasności, prakaśa), aktywności (zmiany, ruchu, kriya) i stałości (nieruchomości, trwania, postaci, sthiti), tworzy naturę (-atmaka) elementów (bhuta) i narządów psychicznych (indriya), służy dla doznawania (bhoga) i uwalniania (apavarga) [widza].
viśesaviśesalingamatralinga gunaparvanah
II.19. WISIESZE, AWISIESZE, SAMA TYLKO LINGA I ALINGA SĄ ZŁOŻONE Z GUN
[F.r.] Wisiesze (viśesa, twory wtórne?, twory ostateczne?), awisiesze (aviśesa, twory niewtórne? twory nieostateczne?), sama tylko linga (lingamatra, czysty przejaw?, podstawa przejawu, zjawisko; samo tylko to, na czym się coś zaznacza, czyli czysta świadomość) oraz alinga (alinga, coś, co jest poza lingą, a jest przyczyną samej lingi i wszystkiego co się na niej zaznacza; nieprzejawione?, niezjawiskowe) są złożone z gun.
drasta drśimatrah śuddo pi pratyayanupaśyah
II.20. WIDZ- SAMYM TYLKO WIDZOSTWEM; CHOCIAŻ CZYSTY, PATRZY NA PRATJAJĘ
[F.r.] Podmiot “widzenia” (podmiot intuicyjnie poznający, widz, drastr) jest samym tylko “widzostwem” (drśi); chociaż jest czysty (śuddha), jest patrzący podług (za pomocą) pratjaji (pratyayanupaśya).
tadardtha eva drśyasyatma
II.21. TYLKO DLA NIEGO ISTOTA PRZEDMIOTU WIDZENIA
[F.r.] Tylko dla niego [widza] zaistniała istota (atman) przedmiotu widzenia (drśya).
krtartham prati nastam apyanastam tadanyaasa- dharanatvat
II.22. CHOCIAŻ ZNISZCZONY, GDY MA SŁUŻENIE ZAKOŃCZONE, NIE ZNISZCZONY Z POWODU WSPÓLNOŚCI Z INNYM NIŻ ON
[F.r.] Chociaż [przedmiot widzenia] mający służenie (cel, artha) zakończone (wypełnione, krta) w stosunku do [jednego puruszy] jest zniszczony (zanikł, przesta istnieć, znikł? nasta), to jednak nie jest zniszczony (nie znikł?), ponieważ stanowi wspólną podstawę (sadharanatva) z innymi puruszami niż on.
svasvamisaktyoh svarupopalabdhihetuh samyogah
II.23. KONTAKT – PRZYCZYNĄ UJMOWANIA NATURY MOCY WŁASNOŚCI I WŁAŚCICIELA
[F.r.] Kontakt [widza z przedmiotem widzenia] (samyoga) jest przyczyną (hetu) [tego], że [ich] moce (siły? śakti) ujmuje się [w stosunek] właściciela (svamin) do własności (sva).
tasya hetur avidya
II.24. JEGO PRZYCZYNĄ – NIEWIEDZA
[F.r.] Przyczyną tego [kontaktu] jest niewiedza (avidya).
tadabhavat samyogabhavo hanam tad drseh kaivalyam
II.25. GDY JEJ NIE MA, NIE MA KONTAKTU – USUNIĘCIE – TO JEDYNOŚĆ WIDZOSTWA
[F.r.] Gdy nie ma niewiedzy, to nie ma kontaktu (samyoga) – jest wtedy usunięcie (hana) [tego, co miało być usunięte, czyli przedmiotu usuwania] i oto wtedy ma miejsce kajwalia (jedyność) podmiotu widzenia
(widzostwa, drśi).
vivekakhatir aviplava hanopayah
II.26. NIEZAMĄCONE POZNANIE ROZRÓŻNIAJĄCE – ŚRODKIEM DO USUNIĘCIA
[F.r.] Niezachwiane (niezamącone, aviplava) poznanie (rozpoznanie, khyati) rozróżniające (viveka-) [widza i przedmiot widzenia] jest środkiem (upaya) do usunięcia (hana).
tasya spatadha prantabhumih prajna
II.27. MA ON SIEDMIORAKIE POZNANIE PRAWDY USTOPNIOWANE AŻ DO KRESU
[F.r.] U tego [u którego wystąpiło poznanie rozróżniające] następuje siedmiorakie poznanie prawdy (prajna) ustopniowane aż do kresu.
yoganganusthanad aśuddhiksaye jnanadiptira vivekakhyateh
II.28. PRZEZ WYPEŁNIENIE CZŁONÓW DODATKOWYCH JOGI, GDY ZNIKNIE NIECZYSTOŚĆ, NASTAJE ŚWIATŁO POZNANIA ROZRÓŻNIAJĄCEGO
[F.r.] Dzięki wypełnieniu członów pomocniczych jogi (yoganga), gdy zaniknie niczystość (aśuddhi), nastaje światło poznania (jnana) aż do poznania rozróżniającego (vivekakhyati) [włącznie].
yamaniyamasanapranayamapratyaharadharanadhyana- samadhayo stavangani
II.29. JAMY, NIJAMY, ASANY, PRANAJAMA, PRATJAHARA, DHARANA, DHIANA, SAMADHI – OŚMIOMA CZŁONAMI DODATKOWYMI
[F.r.] Zasady moralne (yama), praktyki ascetyczno-mistyczne (niyama) pozycje (asana), powściągnięcie prany (pranayama), przykucie [uwagi] (dharana), kontemplacja (dhyana) i skupienie (samadhi) stanowią osiem członów dodatkowych (pomocniczych) [jogi].
ahimsasatyasteyabrahmacaryaparigraha yamah
II.30. NIEKRZYWDZENIE, PRAWDA, NIEKRADZENIE, BRAHMACZARJA, NIEPOSIADANIE – JAMAMI
[F.r.] Na zasady moralne (yama) składają się: niekrzywdzenie (ahimsa), umiłowanie prawdy (satya), niekradzenie (asteya), brahmaczarja (wstrzęmięźliwość, czystość płciowa?) i nieposiadanie (ubóstwo, aparigraha).
jatideśakalasamayanavacchinnah sarvabhauma mahavratam
II.31. NIE OGRANICZONE KASTĄ, MIEJSCEM, CZASEM, OKOLICZNOŚCIAMI, NA WSZYSTKICH STOPNIACH – WIELKIM ŚLUBEM
[F.r.] [Zasady moralne (yama) winny się stać] wielkim ślubem (wielką regułą ascetyczną, mahavrata) – [przestrzeganym] niezależnie od kasty (jati), miejsca, czasu, okoliczności i na wszystkich stopniach (rozwoju duchowego).
śaucasamtosatapassvadhyayeśvarapranidhani niyamah
II.32. OCZYSZCZANIE, ZADOWOLENIE, ASCEZA, MEDYTACJE, SKUPIENIE SIĘ NA IŚWARZE – TO NIJAMY
[F.r.] Oczyszczanie (śauca), zadowolenie (samtosa), asceza (tapas), medytacje (svadhyaya) i oddanie się (skupienie się na, pranidhana) Iśwarze stanowią praktyki ascetyczno-mistyczne (niyama).
vitarkabadhane pratipaksabhavanam
II.33. GDY ATAKUJĄ SŁABOŚCI – WYTWARZANIE PRZECIWIEŃSTWA
[F.r.] Gdy atakują słabości (myśli, vitarka), należy stosować (wytwarzać, kontemplować, bhavana) przeciwdziałanie (pratipaksa).
vitarka himsadayah krtakaritanumodita lobhakro- dhamohapurvaka mrdumadhyadhimatra duhkha- jnananantaphala iti pratipaksabhavanam
II.34. “SŁABOŚCI – KRZYWDZENIE ITD. – CZYNIONE, NAKŁANIANIE DO NICH, POCHWALANIE ICH – NASTĘPSTWEM ŻĄDZY, GNIEWU, ZAŚLEPIENIA; DROBNE, ŚREDNIE, WIELKIE; BEZKRESNYM ICH OWOCEM – CIERPIENIE, NIEWIEDZA” – OTO STOSOWANIE PRZECIWDZIAŁANIA
[F.r.] Stosowanie przeciwdziałania (pratipaksa) polega na rozmyślaniu [?] (wytwarzaniu myśli ? kontemplowaniu, (bhavana), że cierpienie (duhkha) i niewiedza (ajnana) są niekończącym się (ananta) skutkiem (owocem, phala) słabości (myśli, vitarka), [których naturą jest skłonność do] krzywdzenia (himsa) itd., jeśli są urzeczywistnione (krta), jeśli się nakłania [kogoś] do ich urzeczywistnienia (karita) lub się je pochwala (anumodita) – będących następstwem żądzy (lobha), gniewu (krodha) lub zaślepienia (moha) – czy to [dotyczą krzywdzenia itd.] w małym stopniu (mrdu), w średnim (madhya), czy w wielkim (adhimatra).
ahimsapratisthayam tatsamnidhau vairatyagah
II.35. PO UGRUNTOWANIU SIĘ W NIEKRZYWDZENIU W JEGO OBECNOŚCI USTAJE WROGOŚĆ
[F.r.] Gdy [jogin] ugruntuje się w [cnocie] niekrzywdzenia (ahimsa), w jego obecności ustają [wszelkie akty] wrogości [ze strony innych istot].
satyapratisthayam kriyaphalaśrayatvam
II.36. PO UMOCNIENIU SIĘ W PRAWDZIE – ZALEŻNOŚĆ CZYNÓW I SKUTKÓW
[F.r.] Gdy [jogin] ugruntuje się w prawdzie (satya), od jego woli zależą czyny moralne [innych] i ich skutki.
asteyapratisthayam sarvaratnopasthanam
II.37. PO UMOCNIENIU SIĘ W NIEKRADZENIU ZBLIŻAJĄ SIĘ WSZELKIE KLEJNOTY
[F.r.] Gdy [jogin] ugruntuje się w cnocie niekradzenia(asteya), wszystkie “klejnoty” (ratna) zbliżają się do niego.
brahmacaryapratisthayam viryalabhah
II.38. PO UGRUNTOWANIU SIĘ W BRAHMACZARJI – OSIĄGNIĘCIE MOCY
[F.r.] Gdy [jogin] umocni się w [cnocie] brahmaczarji (wstrzemięźliwości, czystości płciowej?) osiąga moc (energię duchową, virya).
aparigrahasthairye janmakathantasambodhah
II.39. GDY TRWA W NIEPOSIADANIU, POZNAJE INTUICYJNIE STANY WCIELEŃ
[F.r.] Gdy [jogin] utrzymuje się w [cnocie] ubóstwa (nieposiadania, aparigraha), poznaje intuicyjnie stany [swoich] żywotów [wcieleń).
śaucat svangajugupsa parair asamsargah
II.40. PRZEZ OCZYSZCZANIE – “UNIKANIE” WŁASNEGO CIAŁA I NIEŁĄCZENIE SIĘ Z INNYMI
[F.r.] Dzięki oczyszczaniu (śauca) [jogin] ma niechęć do (jugupsa, “unika”, “trzyma się z dala od”) własnego ciała i nie łączy się z [ciałami] innych (innymi [ciałami], para].
sattvaśuddhisaumanasyaaikagreyndriyajayatmadar- śanayogyatvani
II.41. CZYSTOŚĆ SATTWY, POGODA UMYSŁU, JEDNOLITOŚĆ, ZWYCIĘSTWO NAD NARZĄDAMI PSYCHICZNYMI I ZDOLNOŚĆ WIDZENIA ATMANA
[F.r.] [Nadto przez oczyszczanie zdobywa się] czystość sattwy, pogodę umysłu (dobre sampoczucie, saumanasya)jednolitość (aikagrya) [świadomości], opanowanie (jaya) narządów psychicznych (indriya) i zdolność (yogyata) “widzenia” (bezpośredniego poznania, darśana) atmana (siebie samego, “ja”).
samtośad anuttamah sukhalabhah
II.42. PRZEZ ZADOWOLENIE – OSIĄGNIĘCIE NIEPRZEWYŻSZALNEGO SZCZĘŚCIA
[F.r.] Przez [ćwiczenie się w] zadowoleniu (samtosa) osiąga się niezrównane szczęście (szczęśliwość, przyjemność, sukha).
kayendriyasiddhir aśuddhiksayat tapasah
II.43. MOC NADLUDZKA NAD CIAŁEM I NARZĄDAMI PSYCHICZNYMI – NA SKUTEK ZNIKNIĘCIA NIECZYSTOŚCI – DZIĘKI ASCEZIE
[F.r.] Dzięki ascezie (tapas) – na skutek zniknięcia nieczystości (aśuddhi) – osiąga się moc nadludzką (siddhi) nad ciałem i narządami psychicznymi (indriya).
svadhyayad istadevatasamprayogah
II.44. PRZEZ MEDYTACJE – KONTAKT Z DOWOLNYMI BÓSTWAMI
[F.r.] Dzięki medytacjom (svadhyaya) zdobywa się łączność
(samprayoga) z dowolnymi (pożądanymi do pracy duchowej, ista) bóstami (devata).
samadhisiddhir iśvarapranidhanat
II.45. MOC NADLUDZKA ZE SKUPIENIA – DZIĘKI SKUPIENIU SIĘ NA IŚWARZE
[F.r.] Dzięki skupieniu się (oddaniu się, pranidhana) Iśwarze osiąga się moc nadludzką (siddhi) [wynikłą ze] ze skupienia (samadhi).
sthirasukham asanam
II.46. ASANA – NIERUCHOMA I WYGODNA
[F.r.] Pozycja jogiczna (asana) winna być nieruchoma (sthira) i wygodna (sukha).
prayatnaśaithilyanantasamapattibhyam
II.47. WRAZ Z ROZLUŹNIENIEM NAPIĘCIA, POŁĄCZENIEM SIĘ Z NIESKOŃCZONYM
[F.r.] [Asanie] powinno towarzyszyć rozluźnienie napięcia (prayatnaśaithilya) lub połączenie się (popadnięcie w stan, samapatti)z Anantą (Nieskończonym).
tato dvandvanabhighatah
II.48. DZIĘKI TEMU NIE ATAKUJĄ PARY PRZECIWIEŃSTW
[F.r.] Dzięki temu (spełnieniu warunków z poprzedniej sutry) nie dokuczają [praktykującemu] pary przeciwieństw (dvandva).
tasmin sati śvasapraśvasayor gativicchedah pranayamah
II.49. GDY TO JEST, PRZERYWANIE BIEGU WDECHU I WYDECHU – PRANAJAMĄ
[F.r.] Gdy asana została opanowana, wtedy stosuje się przerywanie (viccheda) wdechu (wdychania prany, praśvasa), czyli powściągnięcie prany (pranayama).
bahyabhyantarastambhavrttir deśakalasamkhya- bhih paridrsto dirghasuksmah
II.50. MA STANY: ZEWNĘTRZNY, WEWNĘTRZNY, STŁUMIONY;ĆWICZONA MIEJSCEM, CZASEM, LICZBĄ ; DŁUGOTRWAŁA, SUBTELNA
[F.r.] [Powściągnięcie prany] ma stany (zjawiska, vrtti): zewnętrzny (bahya), wewnętrzny (abhyantara) i stłumiony (stambha); ćwiczone [jest] (paridrsta) przy pomocy miejsca (deśa), czasu (kala) i liczby (proporcji, samkhya); powinno być długotrwałe i subtelne (suksma).
bahyabhyantaravisayaksepi caturthah
II.51. CZWARTA – PRZEKRACZAJĄCA PRZEDMIOT ZEWNĘTRZNEGO I WEWNĘTRZNEGO
[F.r.] Czwarta [pranajama] przekracza (przenika. rozprasza, obala, aksepin) przedmiot świadomościowy (visaya), który występuje przy zewnętrznym i wewnętrznym [stanie pranajamy].
tatah ksiyate prakaśavaranam
II.52. PRZEZ TO ZNIKA ZASŁONA PRZEJRZYSTOŚCI
[F.r.] Dzięki tym [pranajamom] znika zasłona (avarana) przejrzystości (prakaśa).
dharanasu ca yogyata manasah
II.53. I ZDOLNOŚĆ UMYSŁU DO DHARAN
[F.r.] [Dzięki pranajamie] osiąga się też zdolność umysłu (manas) do dharan (aktów przykucia uwagi).
svavisayasamprayoge cittasvarupanukhara ivendriyanam pratyaharah
II.54. GDY NARZĄDY PSYCHICZNE PO ODDZIELENIU SIĘ OD SWOICH PRZEDMIOTÓW NIEJAKO NAŚLADUJĄ WŁAŚCIWĄ NATURĘ ŚWIADOMOŚCI – TO PRATJAHARA
[F.r.] Gdy narządy psychiczne (indriya) oddzielą się od swoich (właściwych im) przedmiotów (visaya), wtedy niejako naśladują (zachowują się podobnie do, anukara) właściwą naturę (svarupa) świadomości (citta) [i to nazywa się] wycofaniem (pratyahara).
tatah parama vaśyatendriyanam
II.55. PRZEZ TO – NAJWYŻSZE OPANOWANIE NARZĄDÓW PSYCHICZNYCH
[F.r.] Dzięki wycofaniu (pratyahara) osiąga się najwyższe opanowanie (vasyata) narządów psychicznych (indriya).
KONIEC KSIĘGI DRUGIEJ