WAP Prawo Zależnego Powstawania czyli Karma
Słowo Karma stało się liczmanem (określenie Melchiora Wańkowicza), używane tak często, że nikt nie pyta o jego znaczenie. Czym jest Karma? Poniżej podajemy znaczenie tego słowa w jednej z wykładni buddyjskich.
Leon Zawadzki
KARMA – Prawo Zależnego Powstawania
Warsztat Astrologii Profesjonalnej 1998
W kanonie buddyjskim wyrażone zostało Prawo Zależnego Powstawania. Hinduizm, buddyzm i dżinizm mają tę wspólną cechę, że uznają odwieczne Prawo moralne Dharma panujące nad światem, a wyrażające się w kołowrocie wcieleń Samsara, uwarunkowanym wolnymi moralnymi czynami Kriya istoty żyjącej. Z tego też powodu religie te i ich systemy filozoficzne nazywane są Kriyavadin – wyznającymi naukę o wolnym moralnym czynie.
Różnice w tych systemach dotyczą wyłącznie sposobu, drogi do Wyzwolenia. Nie występują natomiast różnice dot. celu, czyli samego Wyzwolenia. Również we wszystkich 3 systemach uważa się, że przyczyną, która wikła nas w kołowrót wcieleń jest niewiedza Avidya.
Buddyjskie Prawo Zależnego Powstawania PRATITYASAMUTPADA jest formułą o dwunastu członach. Formułę tę rozkłada się na 3 wcielenia, aby ułatwić zrozumienie następowania przyczyny i skutku: PRATITYASAMUTPADA jest formułą o dwunastu członach. Formułę tę rozkłada się na 3 wcielenia, aby ułatwić zrozumienie następowania przyczyny i skutku:
1. Życie dawniejsze – obejmuje 2 nidana
2. Życie obecne – obejmuje 8 nidana
3. Życie przyszłe – obejmuje 2 nidana.
Nidana – 1. węzeł, sznur, sznurek; 2. przyczyna, uzasadnienie, podstawa; 3. przyczyna prymarna, przyczyna istotna, istota (sprawy, rzeczy). 
1. ŻYCIE DAWNIEJSZE – 1° – w zależności od niewiedzy avidya powstają 2° dyspozycje czyli samskara. Wskutek niewiedzy w dawniejszym naszym żywocie wytworzył się w nas karman, który prowadzi do nowego wcielenia się i – następuje nowe życie.
Nota: Wszystkie pierwiastki rzeczywistości zmierzają z centrum na obwód istnienia, ale ich droga nieuchronnie prowadzi do centrum, ze względu na konstrukcję Wszechświata. Poszukując jedności, łączą się i tworzą organizmy żywe, budując swoją nadzieję na Wyzwolenie. Okazuje się jednak, że niewiedza czyni je bezradnymi w tej pogoni za jednością. Tylko zniweczenie niewiedzy może uwolnić organizm od zależności, ale wtedy on sam przestaje istnieć. Takie jest Prawo. [LZ]
2. ŻYCIE OBECNE – w zależności od dyspozycji powstaje 3° organ psychiczny zwany (nieco potocznie) świadomością (raczej ego-świadomością – LZ). Ten organ psychiczny (ego-świadomość) zwany Vijnana nie umiera, lecz przechodzi od osoby, która zmarła, do żywota jakiejś matki. Vijnana więc, organ psychiczny, należy w momencie powstania do poprzedniego życia, ale przechodzi on do następnego życia i tutaj może być rozpoznawany. Organ ten ma swoją właściwość, jakość: pewien stan czyli poziom poznania, instynkt, dzięki któremu czuje się pociągnięty do takiego to konkretnego łona ziemskiej matki. Jest to rodzaj pewnej istoty duchowej zwanej Gandharva; istota ta nie jest czymś stałym, substancjalnym; przechodzi ona od człowieka już zmarłego do ziemskiej matki, powoduje w nim nowy zarodek Namarupa i zanika (? – LZ).
W zależności od Vijnana powstaje 4° – zespół psychofizyczny, dosłownie Imię i Forma: Namarupa. Jest to konstrukcja składowych części osobowości człowieka wraz z jego imieniem, które razem tworzą jedność iluzoryczną.
Ta konstrukcja jest “szkieletem nośnym”, na którym nabudowuje się 5° – sześć pól zmysłów: pięć zmysłów zewnętrznych (wzrok, smak, węch, dotyk, słuch) i jeden zmysł wewnętrzny (ego-centryzm).
W zależności od tej konstrukcji i nadbudowy pojawia się 6° -charakterystyczny rodzaj spostrzeżenia Sparśa i na skutek tego kontakt: jest to kontakt zmysłów z przedmiotami zmysłów = akt spostrzeżenia. Człowiek wychodzi z łona matki i rozpoczyna relację ze światem zewnętrznym. Człowiek wychodzi z łona matki i rozpoczyna relację ze światem zewnętrznym. W zależności od spostrzeżenia powstaje 7° – uczucie, wrażenie Vedana.
W zależności od uczucia powstaje 8° – pragnienie, żądza Trsna (oraz awersja, odpychanie – LZ).
W zależności od pragnienia, żądzy powstaje 9° – chwytanie Upadana: człowiek chwyta pożądane przedmioty zmysłowe, czepia się ich, lgnie do nich (oraz odpycha niepożądane przedmioty zmysłowe i odczuwa awersję – LZ).
W zależności od chwytania i odpychania powstaje 10° – bytowanie Bhava. Chwytanie, branie, używanie, lgnięcie oraz awersja, odpychanie, rezygnowanie powoduje powstanie dyspozycji Samskara czyli tak powstaje Karman. Posiadanie Karmy oznacza powstanie w zarodku nowego wcielenia czyli bytowania Bhava. Oznacza to powrót do Nidana 2 i 3 (Samskara i Vijnana) czyli Bhava jest i Samskara i Vijnana. W tym Bhava uważana jest za Nidana obecnego życia (=Samskara).
3. ŻYCIE PRZYSZŁE
W zależności od bytowania Bhava powstają 11° – narodziny Jati.
W zależności od narodzin powstaje 12° – starość i śmierć Jaramarana. (Brak Autentycznej Jedności sprawia, że istnienie jest cierpieniem – LZ). Tak powstaje Kołowrót Wcieleń (Brak Autentycznej Jedności sprawia, że istnienie jest cierpieniem – LZ). Tak powstaje Kołowrót Wcieleń Samsara.
Prawo Zależnego Powstawania jest wspólne dla hinajany i mahajany. W hinajanie to Powstawanie jest rzeczywiste, gdyż dharmy są rzeczywiste. W mahajanie Powstawanie, według wyższej prawdy, jest nierzeczywiste.