JOGASUTRY Patańdźali
Joga (yoga)
spotyka się z dużym zainteresowaniem u ludzi współczesnych. Literatura
z tej dziedziny zalewa światowy rynek księgarski. Powstają liczne
szkoły i instytuty nowoczesnej jogi. Zarówno na Zachodzie, jak w samych
Indiach rozpowszechnianie jogi przybiera niejednokrotnie charakter
komercjalny lub sekciarski, obcy duchowi oryginalnej jogi indyjskiej.
Rozdaje się dyplomy joginów, prowadzi się przyspieszone kursy rzekomej
jogi dla niecierpliwych ludzi Zachodu, co jest zaprzeczeniem samej
jogi. Aplikuje się – w celach leczniczych, gimnastycznych, dla
odmłodzenia, itd. – wyrwane z całego kontekstu [moralnego,
psychicznego] poszczególne ćwiczenia, które jako wzięte w oderwaniu
mogą nieraz dawać wręcz odwrotny skutek. Historyka filozofii indyjskiej
i badacza klasycznego systemu jogi wprawia nieraz w zdumienie i zadumę
niezwykły tupet wielu autorów książek o jodze, powołujących się często
na autorytet tekstów klasycznych, a zbyt jawnie wykazujących słabą i
błędną ich znajomość. Zamierza się przeto przedstawić tutaj system jogi
klasycznej, jego filozofię i praktykę, które są ze sobą nieodłącznie
związane. ["Klasyczna joga indyjska" – fragment wstępu]
Z punktu
widzenia osobistego joga daje nadzieję na zaspokojenie wszystkich
podstawowych popędów naszej natury. Joga podaje metody samodoskonalenia
poprzez przemianę własnej świadomości. Te metody są zróżnicowane, aby
mogły być stosowane przez ludzi o różnym poziomie rozwoju psychicznego,
o różnych temperamentach i o różnym układzie osobowościowym. Zarówno
uczuciowiec, jak i chłodny osobnik typu poznawczego może odnaleźć
odpowiednią dla siebie metodę. Zarówno typ wolicjonalny, skłonny do
ascezy lub koncentracji, jak i hedonista, szukający przede wszystkim
własnego szczęścia, może tu znaleźć swoją drogę i cel. ["Klasyczna joga indyjska" – fragment wstępu]
Joga należy do sześciu bramińskich klasycznych systemów filozoficznych. Określa się ją też mianem yogadarśana, czyli "filozofia jogi", "system filozoficzny jogi". Często się mówi: "joga klasyczna", "klasyczny system jogi". Podstawowym i najstarszym, przynajmniej z zachowanych i dostępnych nam, traktatem jogi są "Jogasutry". Wszystkie inne teksty zaliczane do tego systemu są jedynie komentarzami do "Jogasutr" lub komentarzami do najstarszego ich komentarza.
W starożytności wszelką wiedzę bramińską kondensowano w formie tzw. sutr. Etymologicznie "sutra" znaczy "nić", "sznur" [wiążący luźne kartki], stąd później – "reguła", "zbiór reguł"; niektórzy tłumaczą przez "aforyzm". Ale moim zdaniem, te nazwy nie oddają dokładnie sensu "sutry". Sutra jest zwięzłą niczym telegraficzna formą wyrażania myśli. Jest to pojedyncze zwięzłe wyrażenie (lakoniczne zdanie lub nierzadko część zdania) traktatu kondensującego jakąkolwiek wiedzę bramińską, bądź też cały traktat złożony z tego rodzaju wyrażeń.
["Klasyczna joga indyjska", fragmenty z rozdziału "Filozofia jogi. Próba nowej interpretacji".]
Leon Cyboran
(1928 – 1977) – dr nauk humanistycznych, filozof indolog, praktyk jogi,
znawca filozofii indyjskiej. Wykładowca ATK w Warszawie oraz KUL w
Lublinie. Jego interpretacja starożytnej jogi spotkała się dużym
uznaniem wśród joginów i uczonych indyjskich. Był wśród nich darzony
uznaniem i szacunkiem za życie zgodne z wyznawanymi zasadami,
ukierunkowane na realizację najwyższego ideału. Nadali mu oni
zaszczytne imię Sinha Shivowarn – Lew z rodu Shivy.
KSIęGA PIERWSZA
प्रथमः समाधिपादः
O SAMADHI czyli SKUPIENIU
(Sāmadhipāda)
SUTRA PIERWSZA
अथ योगानुशासनम्
atha yogānuśāsanam
I.1. [przekład dosłowny sutry:] I NAUCZANIE JOGI
[Forma rozwinięta przekładu:] Oto teraz inicjuje się (i, atha) nauczanie jogi.
SUTRA DRUGA
योगश्चित्तवृत्तिनिरोधः
yogaś cittavṛttinirodhaḥ
I.2. JOGA – POWŚCIĄGNIęCIEM ZJAWISK ŚWIADOMOŚCI
[Forma rozwinięta:] Joga (ujarzmienie) jest to powściągnięcie (nirodha) zjawisk (vṛtti) świadomości (citta).
SUTRA TRZECIA
तदा दृष्टुः स्वरूपेऽवस्थानम्
tadā draṣṭuḥ svarūpe ’vasthānam
I.3. WTEDY – STAN WIDZA W SWOJEJ NATURZE
[Forma rozwinięta:] Wtedy widz (draṣṭṛ, podmiot bezpośrednio, intuicyjnie wszechpoznający) utrzymuje się w ‘swojej właściwej naturze (svarūpa) [a to przy powściągnięciu wszystkich zjawisk świadomościowych].
SUTRA CZWARTA
वृत्तिसारूप्यम् इतरत्र
vṛttisārūpyam itaratra
I.4. LUB MA NATURę WSPÓLNĄ ZE ZJAWISKIEM
[Forma rozwinięta:] Lub (w drugim wypadku, itaratra) [zaliczanym jeszcze do jogi] widz (draṣṭṛ) ma naturę wspólną ze zjawiskiem świadomościowym.
SUTRA PIĄTA
वृत्तयः पञ्चतय्यः क्लिष्टा अक्लिष्टाः
vṛttayaḥ pañcatayyaḥ kliṣṭākliṣṭaḥ
I.5. ZJAWISKA – PIęCIORAKIE; UCIĄŻLIWE I NIEUCIĄŻLIWE
[Forma rozwinięta:] Zjawiska, których jest pięć rodzajów, są uciążliwe (kliṣṭa) lub nieuciążliwe (akliṣṭa).
SUTRA SZÓSTA
प्रमाणविपर्ययविकल्पनिद्रास्मृतयः
pramāṇaviparyayavikalpanidrāsmṛtayaḥ
I.6. MIARY POZNAWCZE, WYPACZENIE, FANTAZJOWANIE, SEN, PRZYPOMNIENIE
[Forma rozwinięta:] Poznanie prawdziwe (pramāṇa, normy poznawcze, źródła poznania), błąd poznawczy (wypaczenie, viparyaya), fantazjowanie (vikalpa), sen głęboki (nidrā) i przypomnienie (smṛti).
SUTRA SIÓDMA
प्रत्यक्षानुमानागमाः प्रमाणानि
pratyakṣānumānāgamaḥ pramāṇāni
I.7. NAOCZNOŚć, POZNANIE ROZUMOWE, PRZEJęCIE POZNANIA – MIARAMI POZNAWCZYMI
[Forma rozwinięta:] Są trzy rodzaje [i zarazem trzy stopnie] ‘poznania prawdziwego (pramāṇa, norm poznawczych, źródeł poznania) [- w kolejności od najwyższego do najniższego są to]: ‘poznanie bezpośrednie (naoczność, pratyakṣa), ‘poznanie pośrednie (poznanie rozumowe, anumāna) i ‘przejęcie poznania [prawdziwego od innej osoby] (āgama).
SUTRA ÓSMA
विपर्ययो मिथ्याज्ञानम् अतद्रूपप्रतिष्ठम्
viparyayo mithyājñānam atadrūpapratiṣṭham
I.8. WYPACZENIEM – BŁęDNE POZNANIE NIE OPARTE NA NATURZE RZECZYWISTOŚCI
[Forma rozwinięta:] Błąd poznawczy (wypaczenie, viparyaya) jest to poznawanie w sposób błędny nie oparte na ‘naturze rzeczywistości (tadrūpa).
SUTRA DZIEWIĄTA
शब्दज्ञानानुपाती वस्तुशून्यो विकल्पः
śabdajñānānupatī vastuśūnyo vikalpaḥ
I.9. FANTAZJOWANIE – POZBAWIONE RZECZYWISTOŚCI, BęDĄCE NASTęPSTWEM POZNANIA SŁÓW
[Forma rozwinięta:] Fantazjowanie (rojenie, myślenie czysto abstrakcyjne, vikalpa) jest pozbawione (puste, sūnya) rzeczywistości (obiektywnej rzeczy, vastu) [i] powstaje [tylko] w wyniku [kombinacji] pojęć ogólnych (poznania, jñāna) [związanych ze [słowami] (śabda).
SUTRA DZIESIĄTA
अभावप्रत्ययालम्बना वृत्तिर्निद्रा
abhāvapratyayālambanā vṛttir nidrā
I.10. SEN – ZJAWISKIEM Z PODPORĄ PRATJAJI PUSTKI
[Forma rozwinięta:] Sen głęboki (stan snu bez marzeń sennych, nidrā) jest to zjawisko świadomościowe, w którym ‘podporę uświadomienia (ālambana) stanowi pratjaja pustki (abhāva).
SUTRA JEDENASTA
अनुभूतविषयासंप्रमोषः स्मृतिः
anubhūtaviṣayāsaṁpramoṣaḥ smṛtiḥ
I.11. PRZYPOMNIENIE NIE DOPUSZCZA DO ZANIKANIA PRZEŻYTEGO PRZEDMIOTU
[Forma rozwinięta:] Przypomnienie (smṛti) "narzuca" (nie dopuszcza do zanikania, asaṁpramoṣa) przeżyty (doświadczony uprzednio) ‘przedmiot świadomościowy (viṣaya).
SUTRA DWUNASTA
अभ्यासवैराग्याभ्यां तन्निरोधः
abhyāsavairāgyābhyāṁ tannirodhaḥ
I.12. POWŚCIĄGNIęCIE ICH ćWICZENIEM I BEZPRAGNIENIOWOŚCIĄ
[Forma rozwinięta:] Zjawiska świadomościowe (vṛtti) powściąga się za pomocą ‘ćwiczenia jogicznego (abhyāsa) i bezpragnieniowości (vairāgya).
SUTRA TRZYNASTA
तत्र स्थितौ यत्नोऽभ्यासः
tatra sthitau yatno ’bhyāsaḥ
I.13. ćWICZENIE – DĄŻENIE DO STAŁOŚCI W NIM
[Forma rozwinięta:] ćwiczenie jogiczne (abhyāsa) jest to wysiłek dla (dążenie do, usiłowanie, yatna) [osiągnięcia] stałego stanu (stałości w, sthiti) tego [powściągnięcia].
SUTRA CZTERNASTA
स तु दीर्घकालानैरन्तर्य्यसत्कारसेवितो दृढभूमिः
[sa tu] dīrghakālanairantaryasatkārāsevito dṛḍhabhūmiḥ
I.14. [ALE ONO] UPRAWIANE DŁUGI CZAS, NIEPRZERWANIE, ZE SKUPIONĄ UWAGĄ – TRWAŁYM STOPNIEM
[Forma rozwinięta:] Ale ono (ćwiczenie jogiczne) [dopiero wtedy przechodzi w] trwały ‘stopień jogi (bhūmi), [gdy się je] uprawia przez długi czas, bez przerw i ze ‘skupioną uwagą (satkāra).
SUTRA PIęTNASTA
दृष्टानुश्रविकविषयवितृष्णस्य वशीकारसंज्ञा वैराग्यम्
dṛṣṭānuśravikaviṣayavitṛṣṇasaya vaśīkārasaṁjñā vairāgyam
I.15. UŚWIADAMIANIE PANOWANIA WOLNEJ OD PRAGNIENIA PRZEDMIOTU WIDZIALNEGO I OBJAWIONEGO – BEZPRAGNIENIOWOŚCIĄ
[Forma rozwinięta:] Bezpragnieniowość (vairāgya) jest to uświadamianie (saṁjñā) panowania (vaśīkāra) [ze strony świadomości] ‘wolnej od pragnienia (vitṛṣṇa) przedmiotu (viṣaya) ‘świata widzialnego (dṛṣṭa) i ‘świata objawionego (świata bogów, anuśravika).
SUTRA SZESNASTA
तत्परं पुरुषख्यातेर्गुणवैतृष्णयम्
tatparaṁ puruṣakhyāter guṇavaitṛṣṇyam
I.16. WYŻSZE OD NIEJ – NIEPRAGNIENIE GUN MAJĄCEJ ROZPOZNANIE PURUSZY
[Forma rozwinięta:] Wyższą formą bezpragnieniowości jest niepragnienie (nielgnięcie do, vaitṛṣṇya) gun [ze strony świadomości] mającej [intuicyjne] rozpoznanie (khyāti) puruszy [jako wolnego od gun].
SUTRA SIEDEMNASTA
वितर्कविचारानन्दास्मितारूपानुगमात् संप्रज्ञातः
vitarkavicārānandāsmitārūpānugamāt saṁprajñātaḥ
I.17. W NASTęPSTWIE POSTACI MYŚLENIA, PRZENIKANIA, BŁOGOŚCI, STANU "JESTEM" – Z UŚWIADOMIENIEM
[Forma rozwinięta:] W następstwie [ćwiczenia jogicznego w] postaci myślenia (vitarka), [potem] przenikania (vicāra) [subtelnej rzeczywistości], [później] błogości (szczęśliwości, ānanda), [wreszcie] ‘świadomości "jestem" (stanu "jestem", asmitā) [nastaje joga, lub skupienie] z uświadomieniem (z świadomością, saṁprajñāta).
SUTRA OSIEMNASTA
विरामप्रत्ययाभ्यासपूर्वः संस्कारशेषोऽन्यः
virāmapratyayābhyāsapūrvaḥ saṁskāraśeṣo ’nyaḥ
I.18. PO ćWICZENIU Z PRATJAJĄ USTANIA, Z RESZTKĄ SANSKAR – INNA
[Forma rozwinięta:] W następstwie ‘ćwiczenia jogicznego (abhyāsa) z pratjają [sfery] ustania (zaniku, virāma) [zjawisk świadomościowych], gdy pozostaną same tylko sanskary, nastaje drugi (inny, anya) [rodzaj jogi, lub skupienia, tzw. bez uświadomienia (bez świadomości)].
SUTRA DZIEWIęTNASTA
भवप्रत्ययो विदेहप्रकृतिलयानाम्
bhavapratyayo videhaprakṛtilayānām
I.19. PRATJAJA NATURALNA – U BEZCIELESNYCH I ROZPUSZCZONYCH W PRAKRTI
[Forma rozwinięta:] U bezcielesnych (videha) i ‘rozpuszczonych w prakrti (roztworzonych w pierwiastkach twórczych, prakṛtilaya) [skupienie bez uświadomienia powstało dzięki] pratjaji naturalnej (wrodzonej, bhava).
SUTRA DWUDZIESTA
श्रद्धावीर्यस्मृतिसमाधिप्रज्ञापूर्वक इतरेषाम्
śraddhāvīryasmṛtisamādhiprajñāpūrvaka itareṣām
I.20. U INNYCH W NASTęPSTWIE WIARY, ENERGII, PAMIęTLIWOŚCI, SKUPIENIA I POZNANIA PRAWDY
[Forma rozwinięta:] U innych [niż ci wymienieni w poprzedniej sutrze] powstaje [skupienie bez uświadomienia] w następstwie wiary (śraddhā), energii (vīrya), pamiętliwości (smṛti), skupienia (samādhi) i poznania prawdy (prajñā).
SUTRA DWUDZIESTA PIERWSZA
तीव्रसंवेगानाम् आसन्नः
tīvrasaṁvegānām āsannaḥ
I.21. U OSTRO-POTęŻNYCH – BLISKIE
[Forma rozwinięta:] U ostro [ćwiczących] i potężnych [w bezpragnieniowości skupienie] jest bliskie.
SUTRA DWUDZIESTA DRUGA
मृदुमध्याधिमात्रत्वात् ततोऽपि विशेषः
mṛdumadhyādhimātratvāt tato ’pi viśeṣaḥ
I.22. Z POWODU SŁABOŚCI, ŚREDNIOŚCI I NADMIERNOŚCI – WYŻSZY NAWET OD NICH
[Forma rozwinięta:] Ponieważ może być stopień słaby, średni i wysoki, [przeto] nawet od tych [ostro ćwiczących i potężnych w bezpragnieniowości] może być jeszcze silniejszy (wyższy, viśeṣa) [dążący do skupienia].
SUTRA DWUDZIESTA TRZECIA
ईश्वरप्रणिधानाद् वा
īśvarapraṇidhānād vā
I.23. LUB PRZEZ SKUPIANIE SIę NA IŚWARZE
[Forma rozwinięta:] [Skupienie, czyli samādhi, można również osiągnąć (lub)] przez ‘skupianie się (praṇidhāna) na Iśwarze.
SUTRA DWUDZIESTA CZWARTA
क्लेशकर्मविपाकाशयैरपरामृष्टः पुरुषविशेष ईश्वरः
kleśakarmavipākāśayair aparāmṛṣṭaḥ puruṣaviśeṣa īśvaraḥ
I.24. IŚWARA – SZCZEGÓLNOŚCIĄ PURUSZY, NIETKNIęTY UCIĄŻLIWOŚCIAMI, KARMANEM, OWOCOWANIEM, ZŁOŻEM
[Forma rozwinięta:] Iśwara jest zróżnicowaniem (szczególnością, viśeṣa) puruszy, jest nieskalany (nietknięty, aparāmṛṣṭa) uciążliwościami (kleśa), karmanem, ‘skutkiem karmicznym (owocowaniem, vipāka) i ‘złożem karmicznym (āśaya).
SUTRA DWUDZIESTA PIĄTA
तत्र निरतिशयं सर्वज्ञ्त्वबीजम्
tatra niratiśayam sarvajñabījam
I.25. W NIM NIEPRZEWYŻSZALNY ZALĄŻEK WSZECHWIEDZĄCEGO
[Forma rozwinięta:] W Iśwarze jest zalążek (bīja) wszechwiedzącego (sarvajña) nieprzewyższalny [przez nikogo].
SUTRA DWUDZIESTA SZÓSTA
स पूर्वेषाम् अपि गुरुः कालेनानवच्छेदात्
pūrveṣām api guruḥ kālenānavacchedāt
I.26. MISTRZEM NAWET PRADAWNYCH Z POWODU NIEOGRANICZENIA CZASEM
[Forma rozwinięta:] [Iśwara] był mistrzem nawet [najbardziej] starożytnych mistrzów (guru), ponieważ nie jest określony (ograniczony) czasem.
SUTRA DWUDZIESTA SIÓDMA
तस्य वाचकः प्रणवः
tasya vācakaḥ praṇavaḥ
I.27. JEGO NAZWĄ – PRANAWA
[Forma rozwinięta:] Iśwarę oznacza (vācaka) mistyczna zgłoska OM (praṇava).
SUTRA DWUDZIESTA ÓSMA
तज्जपस्तदर्थभावनम्
tajjapas tadarthabhāvanam
I.28. POWTARZANIE JEJ I KONTEMPLOWANIE JEJ ZNACZENIA
[Forma rozwinięta:] [Należy] tę [mistyczną zgłoskę OM] powtarzać (japa) i kontemplować (wytwarzać, wywoływać, bhāvana) jej znaczenie (artha).
SUTRA DWUDZIESTA DZIEWIĄTA
ततः प्रत्यक्चेतनाधिगमोऽप्यन्तरायाभावश्च
tataḥ pratyakcetanādhigamo ’pyantarāyābhāvaś ca
I.29. PRZEZ TO – ZARÓWNO DOJŚCIE DO WEWNęTRZNEGO "JA", JAK I ZANIK PRZESZKÓD
[Forma rozwinięta:] Dzięki kontemplowaniu Iśwary dochodzi się (cofa się świadomość wstecz) do ‘wewnętrznego "ja" (cetana), a przy tym niweczy się przeszkody.
SUTRA TRZYDZIESTA
व्याधि स्त्यान संशय प्रमादालस्याविरति भ्रान्तिदर्शनालब्धभूमिकत्वा नवस्थितत्वानि चित्तविक्षेपास्तेऽन्तरायाः
vyādhistyānasaṁśayapramādālasyāviratibhrāntidarśanālabdhabhūmika-tvānavasthitatvāni cittavikṣepāste ’ntarāyāḥ
I.30. CHOROBA, OTęPIENIE, NIEZDECYDOWANIE, NIESKUPIANIE SIę, BRAK ENERGII, NIEPOWŚCIĄGLIWOŚć, BŁęDNE POZNAWANIE, NIEOSIĄGNIęCIE STOPNIA, NIEUMOCNIENIE SIę – OTO PRZESZKODY ROZPRASZAJĄCE ŚWIADOMOŚć
[Forma rozwinięta:] Choroba (vyādhi), otępienie (styāna), niezdecydowanie (wahanie się, powątpiewanie, saṁśaya), nieskupianie się (lenistwo duchowe, pramāda), brak energii (ālasya), niepowściągliwość (avirati), błędne poznawanie (bhrāntidarśana), ‘nieosiągnięcie stopnia (alabdhabhūmikatva) skupienia i nieumocnienie się (anavasthitatva) [w nim, gdy został osiągnięty], są to przeszkody (antarāya), będące ‘czynnikami rozproszenia (vikṣepa) świadomości (citta).
SUTRA TRZYDZIESTA PIERWSZA
दुःखदौर्मनस्याङ्गमेजयत्वश्वासप्रश्वासा विक्षेपसहभुवः
duḥkhadaurmanasyāṅgamejayatvaśvāsapraśvāsā vikṣepasahabhuvaḥ
I.31. CIERPIENIE, ZŁE SAMOPOCZUCIE, DRŻENIE CIAŁA, WDECH I WYDECH – SYMPTOMAMI ROZPROSZENIA
[Forma rozwinięta:] Cierpienie (ból, duḥkha), ‘złe samopoczucie (daurmanasya), ‘drżenie ciała (aṅgamejayatva), wdech (śvāsa) i wydech (praśvāsa) ‘stanowią symptomy (towarzyszą, sahabhū) ‘czynników rozproszenia (vikṣepa) świadomości.
SUTRA TRZYDZIESTA DRUGA
तत्प्रतिषेधार्थम् एकतत्त्वाभ्यासः
tatpratiṣedhārtham ekatattvābhyāsaḥ
I.32. DLA USUNIęCIA ICH – ćWICZENIE Z JEDNĄ TATTWĄ
[Forma rozwinięta:] W celu usunięcia tych [przeszkód należy uprawiać] ‘ćwiczenie jogiczne (abhyāsa) z jednym ‘pierwiastkiem rzeczywistości (tattva).
SUTRA TRZYDZIESTA TRZECIA
मैत्रीकरुणामुदितोपेक्षणां सुखदुःखपुण्यापुण्यविषयाणां भावनातश्चित्तप्रसादनम्
maitrīkaruṇāmuditopekṣāṇām sukhaduḥkhapuṇyāpuṇyaviṣayāṇāṁ bhāvanātaś cittaprasādanam
I.33. PRZEZ PIELęGNOWANIE ŻYCZLIWOŚCI, WSPÓŁCZUCIA, ZADOWOLENIA, TOLERANCJI DLA SZCZęŚCIA, NIESZCZęŚCIA, DOBRA I ZŁA – OCZYSZCZENIE ŚWIADOMOŚCI
[Forma rozwinięta:] Przez pielęgnowanie [wytwarzanie, wywoływanie, kontemplowanie, bhāvana) [uczucia] życzliwości (maitrī) dla szczęścia (szcześliwych, sukha), współczucia (karuṇā) dla nieszczęścia (nieszczęśliwych, duḥkha), zadowolenia (mudita) z dobra (puṇya) i tolerancji (upekṣā) wobec zła (apuṇya) ucisza się (oczyszcza się, prasādana) świadomość (citta).
SUTRA TRZYDZIESTA CZWARTA
प्रच्छर्दनविधारणाभ्यां वा प्राणस्य
pracchardanavidhāraṇābhyāṁ vā prāṇasya
I.34. LUB PRZEZ WYDYCHANIE, WSTRZYMYWANIE PRANY
[Forma rozwinięta:] Również przez wydychanie (pracchardana) lub powściągnięcie (vidhāraṇā) prany (energii życiowej, prāṇa) [oczyszcza się lub ucisza świadomość].
SUTRA TRZYDZIESTA PIĄTA
विषयवती वा प्रवृत्तिरुत्पन्ना मनसः स्थितिनिबन्धिनी
viṣayavatī vā pravṛttir utpannā manasaḥ sthitinibandhinī
I.35. LUB PRZEZ POWSTAŁE PRZEŻYCIE Z PRZEDMIOTEM UNIERUCHAMIAJĄCYM UMYSŁ
[Forma rozwinięta:] Także wywołanie przeżycia (pravṛtti) z [subtelnym] ‘przedmiotem zmysłowym (wrażeniem) utrzymującego umysł (manas) w stałym (nieruchomym) stanie [ucisza (oczyszcza) świadomość].
SUTRA TRZYDZIESTA SZÓSTA
विशोका वा ज्योतिष्मती
viśokā vā jyotiṣmatī
I.36. LUB BEZTROSKIE, JAŚNIEJĄCE
[Forma rozwinięta:] Również [przeżycie] beztroski (beztroskie, viśoka) lub świetlistości (czystego "jestem", świetliste, jaśniejące, jyotiṣmant) [ucisza (oczyszcza) świadomość].
SUTRA TRZYDZIESTA SIÓDMA
वीतरागविषयं वा चित्तम्
vītarāgaviṣayaṁ vā cittam
I.37. LUB ŚWIADOMOŚć POZBAWIONA PRAGNIEŃ JAKO PRZEDMIOT
[Forma rozwinięta:] Lub też świadomość mająca za przedmiot siebie samą w stanie wolnym od pragnień [osiąga samouciszenie].
SUTRA TRZYDZIESTA ÓSMA
स्वप्ननिद्राज्ञानालम्बनं वा
svapnanidrājñānālambanaṁ vā
I.38. LUB Z POZNANIEM MAJAKU, SNU JAKO PODPORĄ
[Forma rozwinięta:] Również [się ucisza świadomość] przez odtwarzanie (poznanie, jñānā) ‘stanu snu z marzeniami sennymi (svapna) lub ‘stanu głębokiego snu (nidrā).
SUTRA TRZYDZIESTA DZIEWIĄTA
यथाभिमतध्यानाद् वा
yathābhimatadhyānād vā
I.39. LUB PRZEZ KONTEMPLACJę ZGODNIE Z UPODOBANIEM
[Forma rozwinięta:] Lub przez kontemplację [czegokolwiek] zgodnie z upodobaniem (co lubi, co kocha, yathābhimata) [osiąga uciszenie świadomości].
SUTRA CZTERDZIESTA
परमाणु परममहत्त्वान्तोऽस्य वशीकारः
paramāṇuparamamahattvānto ’sya vaśīkāraḥ
I.40. OD NAJMNIEJSZEGO ATOMU DO NAJWIęKSZEJ WIELKOŚCI JEJ PANOWANIE
[Forma rozwinięta:] Panowanie jej (świadomości oczyszczonej) [rozciąga się] od ‘najmniejszego atomu (paramāṇu) aż do ‘największego ogromu (mahattva).
SUTRA CZTERDZIESTA PIERWSZA
क्षीणवृत्तेरभिजातस्येव मणेर्ग्रहीतृग्रहणग्राह्येषु तत्स्थतदञ्जनतासमापत्तिः
kṣīṇavṛtter abhijātasyeva maṇer grahītṛgrahaṇagrāhyeṣu tatsthatadañjanatā samāpattiḥ
I.41. Z OSŁABIONYMI ZJAWISKAMI JAK W KAMIENIU SZLACHETNYM UTKWIENIE W TYM, ZABARWIENIE SIę TYM, CZY TO BęDZIE PODMIOT UJMOWANIA, INSTRUMENT UJMOWANIA, CZY PRZEDMIOT UJMOWANIA – POPADNIęCIEM
[Forma rozwinięta:] [W świadomości] ze zjawiskami ‘zredukowanymi do minimum (zanikłymi, kṣīṇa) jak w kamieniu szlachetnym występuje ‘zabarwienie się tym (zjawienie się tego, tadañjanatā), ‘na czym się [świadomość] zatrzyma (w czym utkwi, tatstha) – czy to będzie ‘podmiot ujmowania (grahītṛ), ‘instrument ujmowania (grahaṇa), czy też ‘przedmiot ujmowania (grāhya) – [i nazywa się to] ‘popadnięciem w stan (samāpatti) [czegoś].
SUTRA CZTERDZIESTA DRUGA
तत्र शब्दार्थज्ञानविकल्पैः संकीर्णा सवितर्का समापत्तिः
tatra śabdārthajñānavikalpaiḥ saṁkīrṇā savitarkā samāpattiḥ
I.42. SPOŚRÓD TYCH ZMIESZANE Z FANTAZJAMI SŁOWA, RZECZY I POJęCIA – POPADNIęCIEM Z MYŚLENIEM
[Forma rozwinięta:] Spośród tych [popadnięć] – zmieszane z fantazją (vikalpa) słowa (śabda), z fantazją rzeczy (artha) i fantazją pojęcia (poznania, jñāna) [nazywa się] popadnięciem w stan [czegoś] ‘z myśleniem (savitarka).
SUTRA CZTERDZIESTA TRZECIA
स्मृतिपरिशुद्धौ स्वरूपशून्येवार्थमात्रनिर्भासा निर्वितर्का
smṛtipariśuddhau svarūpaśūnyevārthamātranirbhāsā nirvitarkā
I.43. PO OCZYSZCZENIU Z PRZYPOMNIEŃ JAK GDYBY POZBAWIONE SWOJEJ NATURY, UJAWNIAJĄCE SAMĄ TYLKO RZECZ – BEZ MYŚLENIA
[Forma rozwinięta:] Po całkowitym oczyszczeniu z przypomnień [popadnięcie w stan z myśleniem] jak gdyby zostało ‘pozbawione swojej natury (svarūpaśūnya); [to popadnięcie] ujawniające (-nirbhāsa) ‘samą tylko rzecz (arthamātra) jest to [tzw. popadnięcie w stan (samāpatti)] ‘bez myślenia (pozamyślowe, ponadmyślowe, nirvitarkā).
SUTRA CZTERDZIESTA CZWARTA
एतयैव सविचारा निर्विचारा च सूक्ष्मविषया व्याख्याता
etayaiva savicārā nirvicārā ca sūkṣmaviṣayā vyākhyātā
I.44. TYM SAMYM OBJAŚNIA SIę – Z PRZENIKANIEM I BEZ PRZENIKANIA MAJĄCE PRZEDMIOT SUBTELNY
[Forma rozwinięta:] W podobny sposób jak wyżej objaśnia się [popadnięcie w stan (samāpatti) tzw.] ‘z przenikaniem (savicāra) i ‘bez przenikania (nirvicāra) mające ‘przedmiot świadomościowy (viṣaya) subtelny (sūkṣma).
SUTRA CZTERDZIESTA PIĄTA
सूक्ष्मविषयत्वं चालिङ्गपर्यवसानम्
sūkṣmaviṣayatvaṁ cāliṅgaparyavasānam
I.45. A PRZEDMIOTOWOŚć SUBTELNA ROZCIĄGA SIę AŻ DO ALINGI
[Forma rozwinięta:] A zakres przedmiotowości (viṣayatva) subtelnej rozciąga się aż do alingi (aliṅga).
SUTRA CZTERDZIESTA SZÓSTA
ता एव सबीजः समाधिः
tā eva sabījaḥ samādhiḥ
I.46. TE SAME – SKUPIENIEM Z ZALĄŻKIEM
[Forma rozwinięta:] Te [cztery popadnięcia w stan rzeczy] stanowią skupienie (samādhi) ‘z zalążkiem (sabīja).
SUTRA CZTERDZIESTA SIÓDMA
निर्विचारवैशारद्येऽध्यात्मप्रसादः
nirvicāravaiśāradye ’dhyātmaprasādaḥ
I.47. PO UDOSKONALENIU BEZ PRZENIKANIA – CZYSTOŚć ATMANA
[Forma rozwinięta:] Po udoskonaleniu [się?] (oczyszczeniu?, vaiśāradya) w [popadnięciu w stan] ‘bez przenikania (nirvicāra) nastaje cisza [?] (czystość?, prasāda) atmana (siebie samego).
SUTRA CZTERDZIESTA ÓSMA
र्तंभरा तत्र प्रज्ञा
ṛtaṁbharā tatra prajñā
I.48. W NIEJ – POZNANIE PEŁNE PRAWDY
[Forma rozwinięta:] W tej [ciszy atmana] jest poznanie wypełnione prawdą (ṛtaṁbharā prajñā).
SUTRA CZTERDZIESTA DZIEWIĄTA
श्रुतानुमानप्रज्ञाभ्याम् अन्यविषया विशेषार्थत्वात्
śrutānumānaprajñābhyām anyaviṣayā viśeṣārthatvāt
I.49. OD POZNANIA PRAWDY OBJAWIONEJ I ROZUMOWEJ MA ODMIENNY PRZEDMIOT Z POWODU SZCZEGÓLNOŚCI RZECZY
[Forma rozwinięta:] [Poznanie prawdy w stanie skupienia] ma odmienny ‘przedmiot świadomościowy (viṣaya) od ‘poznania prawdy (prajñā) zasłyszanego (przejętego z objawienia, śruta) i wyrozumowanego (anumāna), ponieważ jego ‘przedmiotem jest rzecz szczególna (viśeṣārthatva).
SUTRA PIęćDZIESIĄTA
तज्जः संस्कारोऽन्यसंस्कारप्रतिबन्धी
tajjaḥ saṁskāro ’nyasaṁskārapratibandhī
I.50. ZRODZONA Z NIEGO SANSKARA KRęPUJE INNE SANSKARY
[Forma rozwinięta:] Sanskara pochodząca z tego [poznania prawdy w
stanie skupienia] krępuje inne sanskary.
SUTRA PIęćDZIESIĄTA PIERWSZA
तस्यापि निरोधे सर्वनिरोधान् निर्बीजः समाधिः
tasyāpi nirodhe sarvanirodhān nirbījaḥ samādhir iti
I.51. PO POWŚIĄGNIęCIU NAWET TEGO, DZIęKI POWŚCIĄGNIęCIU WSZYSTKIEGO – SKUPIENIE BEZ ZALĄŻKA
[Forma rozwinięta:] Po powściągnięciu nawet i tego [skupienia], dzięki powściągnięciu wszystkiego, nastaje skupienie (samādhi) ‘bez zalążka (nirbīja).
OZNACZENIA EDYTORSKIE występujące w treści sutr w formie rozwiniętej
( ) oznacza zamienność (alternatywę, równoważność, równoznaczność, synonim)
‘ (apostrof przed wyrazem) oznacza, że wszystko co jest po apostrofie, a przed nawiasem, jest w nawiasie ujęte zamiennie, np.: ‘poznanie pośrednie (poznanie rozumowe, anumāna)
[ ] oznacza uzupełnienie, wtręt